CNC KONTROL ÜNİTESİ ve FONKSİYONLARI

CNC  KONTROL  SİSTEMİ

CNC tezgahların çalışmasını ve hareket kontrollerini sağlayan bölümü yani tezgahın bilgisayarıdır. CNC tezgahlarda kullanılan bir çok marka ve özellikte kontrol sistemi bulunmaktadır. En çok rastlanabilen kontrol sistemlerine örnek olarak FANUC, SIEMENS, MITSUBISHI, HEIDENHAIN, YASNAC, CTEK ve MAZATROL’u verebiliriz.

Bunlar içerisinde FANUC kontrol ünitesi mevcut tezgahlar içerisinde en çok kullanılan kontrol ünitelerindendir. Kalitesinin yanı sıra kullanım kolaylığı ile her geçen gün daha fazla tercih edilmektedir. Ben de kitabımda piyasada bu kadar çok yaygın olan FANUC kontrol ünitesinin özelliklerinden bahsedeceğim.

CNC kontrol sistemlerini 2 ana bölümde inceleyebiliriz. Bunlar :

a)      BİLGİSAYAR PANELİ            : Program yazmak ve düzeltmeler yapmak gibi bilgi girişlerinin yapılabildiği bölümdür.

b)      OPERASYON  PANELİ           : Genellikle tezgahın mekanik hareketlerinin yapılabildiği bölümdür. (Eksen hareketleri, soğutma suyu kontrolü, iş mili döndürme ve durdurma gibi)

Bu bölümlerden operasyon panelindeki tüm fonksiyonlar hemen hemen her CNC tezgahta aynıdır. Yani tezgahın marka, model ve cinsine göre pek değişmez. Fakat bilgisayar panelindeki fonksiyonlar kontrol sisteminin marka ve modeline göre değişiklik gösterir. Kitabımda bilgisayar paneli olarak FANUC anlatılmıştır.

BİLGİSAYAR  PANELİ

RESET : Hafıza tazeleme ve işlem iptal tuşu.

Bu tuşa basıldığında çalışmakta olan her hangi bir fonksiyon iptal olur. Veya bilgisayarın hafızasını tazeler. Örneğin tezgahın kızak yağı bittiğinde tezgah uyarı alarmı verir. Eksik yağ tamamlandığı halde uyarı gitmez veya tezgah çalışmaz. RESET tuşuna basılır, hafıza tazelenir, yağ olduğu anlaşılır, uyarı kalkar ve tezgah çalışır.

CURSOR : İmleç hareket tuşları.

Ekrandaki bir karakter genişliğindeki yanıp sönen küçük çizgi İMLEÇ tir. İmleç sayesinde ekranın neresinde olduğumuzu anlarız. CURSOR tuşları imleçi birer karakter sağa, sola ve aşağı, yukarı hareket ettirir.

PAGE : Ekrandaki bilgileri sayfa sayfa hareket tuşları.

Ekranda görüntülenen bilgiler fazla olduğunda bu bilgileri sayfa sayfa ileri ve geri hareket ettirir.

POS (Position) : Durum gösterme ekranı.

Bu tuş bilgilendirme ekranını açar. O anki eksen hareketlerini, hangi takımın çalıştığını, devir ve ilerlemeyi, çalışan program numarasını ve buna benzer bilgileri kullanıcıya gösterir.

PRGRM (Program) : Program ekranı.

Bu tuş program görüntüleme ekranını açar. Program yazarken ya da mevcut bir programda değişiklik yaparken kullanılır.

MENU / OFFSET : Ofset sayfası ekranı.

Bu tuş ofset sayfası ekranını açar. Bu sayfada kesici takımlar ve iş parçası tanımlanır.

DGNOS PARAM (Diagnos Param) : Parametre ekranı.

Bu tuş parametre ekranını açar. CNC tezgahların çalışan tüm fonksiyonları parametreler ile ayarlanır. O yüzden tezgahın parametre yapısını bilmeyenler bu bölüme kesinlikle müdahale etmemelidir. Zaten parametre bölümü tezgahlarda şifre ile korunmuştur. Ancak şifreyi bilenler bu bölümde değişiklik yapabilir.

OPR ALARM (Operation Alarm) : Alarm ve uyarı ekranı.

Bu tuş alarm ve uyarıları gösteren ekranı açar. CNC tezgahlar, çalışmasına engel bir durum oluştuğunda bunu bir alarm olarak kullanıcıya bildirir. Uyarılar genellikle bir alarm kodu ve kısa açıklaması şeklinde oluşur. CNC tezgahla birlikte verilen kitaplarında alarmın daha geniş açıklaması ve nasıl giderileceği belirtilmiştir. Kitaba bakılarak olumsuzluğun giderilmesine çalışılır.

AUX GRAPH (Auxiliary Graphic) : Simülasyon ekranı.

Bu tuş simülasyon ekranını açar. Simülasyon yapılan programın çalıştırılmadan önce ön izlemesini yapmak ve programı kontrol etmektir. FANUC kontrol sistemlerinde bu fazla işe yaramaz. Çünkü takım yolu simülasyonudur. Yani programdaki hareketler çizgisel olarak ekranda gösterilir. F hızındaki kesme ilerlemeleri sürekli çizgi ile, hızlı ilerlemeler ise kesik çizgi ile gösterilir. Program biraz uzunsa simülasyondaki çizgiler birbirine karışır ve bir şey anlaşılmaz.

ALTER : Program içinde altında imleç bulunan değeri, ekranın altındaki komut satırına yazılan yeni değerle değiştirir.

INSRT (Insert) : Ekranın altındaki komut satırına yazılan bilgiyi onaylar ve programın içine atar.

DELET (Delete) : Program içinde altında imleç bulunan değeri siler.

EOB (End Of Block) : Satır sonunu ifade eden noktalı virgül işaretini yazar.

CAN (Cancel) : Ekranın altındaki Komut satırına yazılan değeri geriye doğru karakter karakter siler.

INPUT : Manuel bilgi girişini onaylar. Bazen CNC tezgahına programsal olmayan işlemler ve komutlar verilir. Bu komut ve bilgileri onaylar.

OUTPT  START (Output Start) : Manuel bilgi çıkışını onaylar. INPUT ile girilen bilgiler bir hareket ve eyleme dönüşecekse bu işlemi gerçekleştirir. Örneğin iş milini çalıştırmak için devir ile birlikte M03 komutu yazılır. Bu komut INPUT tuşuna basılarak onaylanır. Fakat iş milinin dönmesi için OUTPT START tuşuna basmak gerekir.

OPERASYON  PANELİ

EMERGENCY  STOP : Acil durdurma butonu.

Bu butona basıldığında çalışmakta olan tüm fonksiyonlar durur. Herhangi bir tehlike anında basılması gerekir. Bu yüzden kontrol ünitesi üzerinde operatörün rahatlıkla ulaşabileceği bir yerde bulunur. Bu butona basıldığında basılı kalır. Buton sağa doğru hafifçe döndürülerek açılır.

POWER  ON : Kontrol ünitesini açar.

POWER  OFF : Kontrol ünitesini kapatır.

CYCLE  START : Otomatik çalışmayı başlatır. Yani yapılan programı çalıştırır.

FEED  HOLD : Otomatik çalışma esnasında eksen hareketlerini durdurur.

Bu oldukça işe yarayan bir tuştur. Tezgah özellikle kalıp işlerinde uzun süre çalışır. Çalışan kesici takım bu uzun süre içinde körelebilir. Bu tuş sayesinde körelen takım değiştirilebilir. Bu tuşa basıldığında eksen hareketleri durur fakat program beklemede kalır. Manuel olarak iş mili durdurulur ve takım yada uçlar değiştirilir ve iş mili tekrar çalıştırılır. CYCLE START tuşuna tekrar basıldığında program kaldığı yerden çalışmasına devam eder.

SINGLE  BLOCK : Programın satır satır çalışmasını sağlar.

Bu özellik yazılan programı kontrollü bir şekilde çalıştırmayı sağlar. Çalışan her satır işlevini tamamlayınca tezgah kendiliğinden FEED HOLD konumuna döner. Bir sonraki satır kontrol edilir, bir aksilik yoksa diğer satırın çalışması için tekrar CYCLE START tuşuna basılır. Bu işlem SINGLE BLOCK konumunda çalışırken her satır için tekrarlanır.

OPTIONAL  STOP : İsteğe bağlı geçici durdurma. (M01)

Bu tuş basılı ise programa yazılan M01 komutu işlev kazanır. Basılı değilse program içinde M01 yazılı olduğu halde bu komut çalışmaz.

DRY  RUN : Bütün ilerlemeleri Feed Rate hızına düşürür.

Bu özellik de, yazılan programı kontrollü bir şekilde çalıştırmayı sağlar. Bu tuşa basılmışsa programa yazılan tüm ilerlemeler, hem F hızındakiler hem de hızlı ilerlemeler devre dışı kalır. Kesici takımın ilerlemesi FEED RATE anahtarı sayesinde mm/dk. Olarak kontrol edilir.

BLOCK DELETE (Block Skip) : Önüne / işareti yazılan satırları çalıştırmaz.

Bu çok kullanışlı bir özelliktir. Programdaki bazı satırlar zaman zaman kullanılmayacaksa N satır numarası önüne / işareti konulur ve bu tuşa basıldığında bu satırlar programda yazılı olduğu halde çalışmaz. Bu fonksiyon özellikle delik delme operasyonlarında işimizi çok kolaylaştırır.

COOLANT ON : Soğutma sıvısını manuel olarak açar.

COOLANT OFF : Soğutma sıvısını manuel olarak kapatır.

COOLANT AUTO : Soğutma sıvısının kontrolünü programa yükler.

MACHINE  LOCK : Tezgahın tüm eksenlerini kilitler.

Bu özellik simülasyon yaparken işimize yarar. Çünkü FANUC sistemlerde simülasyon yapmak için programın çalıştırılması gerekir. Bunun için bu tuş ile tüm eksenler kilitlenir ve CYCLE START ile program çalıştırılır. Ekranda program çalışırken takım hareketleri gösterilir fakat eksenler hareket etmez.

Z  AXIS  LOCK : Sadece Z eksenini kilitler.

Bu özellik sayesinde sadece Z eksen hareketlerini devre dışı bırakırız. Programdaki X ve Y eksenlerinin hareketleri çalışır.

SPINDLE  CW : İş milini saatin dönüş yönünde çalıştırır.

SPINDLE  CCW : İş milini saatin dönüş yönünün tersine çalıştırır.

SPINDLE  STOP : İş milini durdurur.

JOG  FEED  RATE : Manuel yavaş eksen hareketlerinin hız kontrol anahtarı.

RAPID  RATE : Manuel hızlı eksen hareketlerinin hız kontrol  anahtarı.

SPINDLE  RATE : İş mili devrini kontrol etme anahtarı.

MAGAZIN CW : Takım magazinini saat yönünde manuel olarak döndürür.

MAGAZIN CCW : Takım magazinini saatin tersi yönünde manuel olarak döndürür.

AIR  BLOW : Havayı manuel olarak açar ve kapatır.

PROGRAM  PROTECT : Program yazma kilidi.

“ON” konumunda iken tezgaha bilgi girilemez. Yani program yazılamaz veya değişiklik yapılamaz. Bu sayede yetkisiz kişilerin tezgahı kullanması engellenmiş olur.

RPM : O andaki iş mili dönüş devrini gösterir.

LOAD : O andaki iş miline gelen zorlanmaları gösterir.

Bu gösterge sayesinde takımın rahat kesme yapıp yapamadığını gözlemleyebiliriz. Load göstergesi yeşil renkli yada 100’e kadar olan bölgede ise çakının kesişi rahat, sarı bölgede ya da 150’ye kadar olan bölgede ise çakı zorlanmaya başlamış demektir ve dikkatli olunması gerekir. Bu gösterge kırmızı bölgede ya da 150’nin üzerinde ise artık çakı kesemiyor ve her an kırılabilir demektir.

MODE SELECTOR : Tezgahın çalışma konumunu belirler. Bu konumlar :

a)       EDIT : Yeni bir program yazma veya mevcut bir programda değişiklik yapma konumu.

b)       AUTO, MEM : Otomatik çalışma konumu. Bu konumda yazılmış program çalıştırılır.

c)       TAPE : Kişisel bilgisayar ile haberleşme konumu. Bu konumda RS-232 denilen kablo bağlantısı ile CNC tezgahı PC ‘ ye bağlanır. Böylece CNC den bilgisayara veya bilgisayardan CNC ye program veya bilgi transferi sağlanır. Ya da on-line olarak uzun programlar çalıştırılabilir.

d)       MDI (Manuel Data Input) : Bazı veri veya komutların manuel olarak girilebileceği konum. Bu konumda girilen bilgiler hafızada kayıtlı kalmaz.

e)       HANDLE : El çarkı ile eksenleri hareket ettirme konumu. Bu konumda herhangi bir eksen 0.001, 0.01 veya 0.1mm. hassasiyette hareket ettirilebilir.

f)        JOG : Eksenleri X,Y,Z butonlarına basarak kesme hızında hareket ettirme konumu.

g)       RAPID : Eksenleri X,Y,Z butonlarına basarak hızlı hareketlerle hareket ettirme konumu.

h)       ZRN, ZERO RETURN, HOME : Eksenleri manuel olarak makine referans noktasına gönderme konumu.