Parça geometrisinin ölçülerine ve takım boyutlarına göre NC programlar el ile açık olarak, APT program paketi veya grafik destekli CAD/CAM sistemleri yardımıyla yazılır. NC programlarındaki kodlar genel olarak aşağıdaki standart sınıflarına ayrılır :
Nxx : Program blok sıra numarası
Gxx : Hazırlık kodları
Mxx : Röle sinyal kodları
Fxx : İlerlerme hızı
Sxx : iş mili hızı
Txx : Takım numarası
Xxx, Yxx, Zxx, Axx, Bxx, Cxx, Uxx, Vxx, Wxx : Eksen koordinatları
Burada xx nümerik değişkeni temsil etmiştir.
Hazırlık kodları (Gxx) CNC yönetici programının içindeki paket NC algoritmaları içerir. Örneğin dairesel (G02, G03) ve lineer (G01) standart kodları CNC sistemindeki gerçek zaman da çalışan dairesel kodlarıdır. Vida işleme, matris olarak yayılmış delikleri sırasıyla delme, takımın çap ve uzunluğunun ayarlanması gibi değişik operasyonları yapabilen alt programlar G kodları sınıfına dahildir. Röle sinyal kodları (Mxx) tezgahdaki röleye veya PLC ‘ye (Programmable Logical Control) bağlı anahtarları açıp kapamak için kullanılır. Örneğin iş mili motorunun ve sulama pompasının çalıştırılması veya durdurulması, eksen ilerlemelerinin durdurulması , programın bittiğini belirtip tezgahın başlangıç noktasına götürülmesi gibi komutları içerir. NC programlarının yazılımı CNC tezgah kılavuzlarından ve referans kitaplardan [4] öğrenilebilir. Teknik resim ve talaşlı imalat tecrübesi olan mühendisler ve teknisyenler NC programlamaya kısa bir zaman içinde (5 gün) kolaylıkla öğrenebilirler. Şekil-1 ‘de gösterilen basit bir parçanın CNC freze için yazılmış NC programı örnek olarak ek, 1 ‘de verilmiştir.
Ek-1 ’ deki NC programı tezgahın CNC ünitesine direkt olarak klavyesinden veya RS-232 seri iletişim kablosu ile merkezi imalat bilgisayarından aktarılabilir. Aynı NC program grafik destekli CAD/CAM program paketlerinden daha hızlı ve hatasız olarak parçanın resminden çıkartılabilir.
Bu teknolojik makale de NC programının tezgahın CNC sistemi içinde hangi aşamalardan geçerek talaşlı imalatı gerçekleştirdiğinin açıklanması hedeflenmiştir.
EK – 1 :
PROGRAM AÇIKLAMALAR
N01 G90
N02 G71
N03 G92 X-12.5 Y-12.5 Z50.0
N04 G00 Z2.5 M03 S800
N05 G01 Z-7.5 F25.0 M08
N06 X162.5 F125
N07 Y0.0
N08 G02 X220 Y57.5 157.5 J0
N09 G01 X232.5
N10 Y70
N11 G03 X 18 Y122.5 I-52.5 J0
N12 G01 X107.5
N13 Y110
N14 G02 X80 Y82.5 I-27.5 J0
N15 G01 X40
N16 G03 X-12.5 Y30 I0 J-52.5-
N17 G01 Y-12.5
N18 Z3.8
N19 G00 Z50 M09 M05
N20 M30 Koordinat sistemi sabit
Ölçüler metrik sistemiyle verilmiştir. (mm)
Başlangıçta tezgah öperatörü takımın üç merkezini parçaya göre bu noktaya getirecektir. Takım hareket yeri.
İş milini saat ibreleri istikametinde 800 dev/dak ‘da döndür ve takımı yüksek ilerleme hızıyla z = 2.5 koordinatına daldır.
Sulama suyunu aç ve takımı 25 nn/dak paso ile Z = 7.5 koordinatına (P1) daldır.
Takımı 125 mm/dak paso ile P2 noktasına sür. (Not : değiştirilmeyen parametreler aynen muhafaza edilir)
Takımı aynen paso ile P3 noktasına götürür.
Saat ibreleri istikametinde olan dairesel köşeyi işle. (Not : I ve J dairesel işleme parametreleridir ve CNC yönetici programındaki dijital enterpolasyon algoritması için gereklidir. Formülü : I Xc-Xe, J=Yc-Ye. Burada Xc, Yc dairenin merkezinin koordinatları; Xe, Ye ise daire parçasının başının koordinatlarıdır.)
Bir takım yarıçapı kadar x ekseninde kay. (P5)
Bir takım yarıçapı kadar y eksenin çık. (P6)
İlerleme yönü bir evvelki harekete göre saat yönünün tersi (G03), dairesel parçayı işle. (P7)
Sol tarafa doğru işle. (P8)
Takımı dairesel parçanın başlangıç ucuna pozisyonla. (P9)
Saat istikameti yönündeki dairesel profili işle. (P10)
Sola doğru işle. (P11)
Saat yönünün tersine dairesel hareket. (P12)
Başlangıç noktasına dön. (P1)
Parça yüzeyinden (Z=3.8) çık.
Takımı Z = 50 koordinatına hızla götür, soğutmayı kapat, iş milini durdur.
Program bitti, takımı değiştirme istasyonuna götür.